Karlijn van Spankeren Lichaam 22 nov 2023, 15:05

Leestijd: 4 minuten

Abortus is geen misdaad: hoe zit het met de abortusrechten in Nederland en wereldwijd?

Het afbreken van een zwangerschap is niet niks. Voor veel vrouwen die een abortus ondergaan blijft dit een thema in hun leven. Daarom is het des te belangrijker dat de keuze van vrouwen zoveel mogelijk ondersteund wordt. In de Tweede Kamer wordt er flink gediscussieerd over de kwestie ‘abortus is geen misdaad’. Maar hoe zit het eigenlijk met de abortusrechten wereldwijd?

Het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen is een belangrijk goed en dient waar mogelijk ondersteund te worden. Het is ook een groot topic in veel partijprogramma’s. Grote kans dat je er ook een stelling over voorgeschoteld kreeg in een van de stemwijzers.

Wat is de status van het recht op abortus in Nederland?

In Nederland is een abortus toegestaan tot de 24ste week van de zwangerschap. Toch gaan artsen in de praktijk uit van 22 weken. Daarna kan een abortus alleen om zeer zwaarwegende medische redenen. Het afbreken van een zwangerschap kan door een ingreep of door medicatie, namelijk de zogenoemde ‘abortuspil’. Dat is overigens niet één pil, maar een set die op opeenvolgende dagen moet worden ingenomen.

Eind december 2022 werd er een wet aangenomen die toestaat dat huisartsen tot 9 weken zwangerschap ook de abortuspil mogen voorschrijven aan vrouwen die ongewenst zwanger zijn. Ook werd eerder dat jaar de bedenktijd van vijf dagen geschrapt. Wat betreft progressie, heeft Nederland dus stappen gezet in 2022.

En hoe zit het wereldwijd?

Het zal je niet verbazen dat we het in Nederland ‘goed voor elkaar hebben’ wat betreft zelfbeschikkingsrecht – al valt er dus ook hier nog winst te behalen. In veel landen – Polen, Hongarije, Italië, de VS – staat het recht op abortus onder druk of is het zelfs helemaal verboden. Verder zijn er laden waar de wetgeving eerder restrictief is. Volgens het Centre for Reproductive Rights leeft 41% van de vrouwen wereldwijd in landen met restrictieve abortuswetten.

Amerika zet stappen achteruit

Waar Nederland in 2022 stappen vooruit deed, ging het recht op abortus in de Verenigde Staten flink achteruit. Het recht op abortus was daar voorheen altijd verankerd in de wet Roe v. Wade. Deze bestond al vijftig jaar en garandeerde het recht op abortus als onderdeel van de reguliere gezondheidszorg. In de afgelopen vijftig jaar hebben veel staten al aan dit recht gesleuteld door wetten en voorschriften in te voeren die klinieken sluiten en de zwangerschapsduur voor legale abortus steeds korter maken.

Toch bleef het abortusrecht bestaan, tot juni 2022. Toen maakte het Hooggerechtshof VS een einde aan grondwettelijk recht op abortus. Een grimmige mijlpaal in de geschiedenis van de Amerikaanse wetgeving waar veel reactie op kwam.

Landen waar abortus helemaal verboden is

Ja, zelfs in 2023 zijn er nog landen waar abortus strikt verboden is. Ook als het om een medische noodzaak gaat. Dat is het geval in onder meer de Dominicaanse Republiek, El Salvador, Madagascar, Haïti, Irak, Egypte, Laos, Mauritanië, Filipijnen, Senegal en Suriname.

En dat wil niet zeggen dat er geen abortussen plaatsvinden. Dat wil zeggen dat er geen veilige abortussen plaatsvinden. Door onveilige zwangerschapsafbrekingen overlijden er per jaar 39.000 vrouwen wereldwijd.

Landen waar abortus alleen mag om medische redenen

Dan zijn er ook nog de landen met restrictieve wetgeving. Hier mag een abortus alleen plaatsvinden om medische redenen. Dit zijn landen als Polen, Marokko, Peru, Bolivia, Algerije, Saudi-Arabië, Congo, Namibië, Israel, Pakistan en Indonesië.

De vooruitstrevende landen

Wat opvalt op de kaart van Centre for Reproductive Rights, is dat de ligging van een land niets zegt over de regelwetgeving. In ieder continent zijn landen waar het moeilijk is, die buurlanden hebben die het recht op abortus wél verschaffen. Landen waar abortus toegestaan is zijn onder andere – uiteraard – Nederland, China, Australië, Thailand, Canada, Zuid-Afrika, Vietnam en Mozambique.

Het is belangrijk om te onthouden dat zelfs in sommige landen waar abortus gelegaliseerd is, er barrières bestaan die vrouwen ervan weerhouden de behandeling te ondergaan – zoals hoge kosten, wachttijden, vereisten voor toestemming van ouders of sociaal stigma.

Dat abortus legaal is, wat tot voor kort in sommige landen niet vanzelfsprekend. Sinds 2020 hebben zowel Argentinië als Thailand abortussen met een specifieke zwangerschapsduur gelegaliseerd, en Zuid-Korea heeft abortus ook uit het strafrecht gehaald. Nieuw-Zeeland heeft zijn abortusbeperkingen versoepeld.

Zo zie je maar weer: het gaat de goede kant op, maar we zijn er nog niet.