Karlijn van Spankeren Career 15 aug 2023, 11:25

Leestijd: 7 minuten

In gesprek met Cirque du Soleils kostuumdesigner Liz Vandal: ‘Het is makkelijk om iets moois te maken, maar ik wil meer dan dat’

Zeg je Liz Vandal, dan zeg je passie en talent. De 58-jarige kostuumdesigner uit Montreal is wereldwijd bekend door haar werk voor Cirque du Soleil – wij ging met haar in gesprek over het opbouwen van je droomcarrière.

Liz Vandal begon haar glansrijke carrière in 1988 als autodidactisch modeontwerpster, maar maakte al snel de overstap naar kostuumdesign voor dans. Haar fascinatie voor design en beweging maakte dat ze al snel samenwerkte met de meest toonaangevende choreografen ter wereld.

In gesprek met Liz Vandal over creatiekracht, timing en Cirque du Soleil

Al jaren droomde Liz van een klus voor Cirque du Soleil, maar na pas na lang en hard te werken sleepte ze ‘m binnen. In een goed gesprek, met een lach en een traan, bespraken wij met Liz haar meesterlijke carrière.

Droomde je altijd al van een baan in kostuumdesign?

”Eigenlijk wist ik al vrij vroeg in mijn leven, toen ik zo’n drie jaar oud was, dat ik ballerina wilde worden. Ik zag al die extravagante films waarin mensen dansten, dus wilde ik ook dansen. Maar ik kon ook altijd al goed tekenen. O, en ik wilde ook nog boer worden – al wist mijn moeder niet goed wat ze daarvan moest denken.

Het werd al snel duidelijk dat ik geen danseres zou worden. Dus pakte ik mijn andere vaardigheid weer op, namelijk tekenen. Ik heb mode altijd leuk gevonden. Toen ik negen was, kwam ik thuis voor de lunch en tekende ik kleding op papier om over mijn poppen te vouwen. Toen kreeg ik een openbaring en zag ik mijn hele leven ontvouwen. Ik vond gewoon mijn pad op extreem jonge leeftijd.

Tot mijn zeventiende was ik vastbesloten naar de mode-academie te gaan. Maar mijn ouders waren erg pragmatisch en moedigden me niet aan om kunstenaar te worden. Ze waren bang dat ik arm zou worden – zoals veel ouders van die generatie dachten. Dus belandde ik in de computerwetenschappen. Op die manier ontwikkelde ik een pragmatische kant van mezelf en werd ik een goede ondernemer.”

En wanneer kruiste je carrière paden met de mode?

”Op mijn 23ste, na een carrière in de informatica, voelde ik me plotseling te oud voor mijn leeftijd en besloot ik mijn leven om te gooien. Ik stortte me op mode. Ik wist toentertijd niet wat ik deed, ik wist niet eens hoe ik moest naaien. Ik gebruikte gewoon patronen uit Vogue en maakte daarmee mijn eerste collectie. Begin 1989 had ik een grote hit. Ik denk omdat mijn eerste collectie erg op nachtclubkleding leek, met veel vinyl.

Mijn eerste collectie verkocht ik aan een chique boetiek in Montreal. Het was gewoon hilarisch, ik had niet eens facturen om de bestellingen in te vullen. Ik verzon de prijzen gaandeweg. Het volgende seizoen verkocht ik aan een nog grotere boetiek – en toen ontmoette ik mijn eerste choreograaf, Edouard Lock van La La La Human Steps. Dat was in die tijd hét moderne dansgezelschap van dat moment. Ze dansten onder anderen met sterren als David Bowie.

Ik had dus de blessing om Edouard te ontmoeten, zo zie ik dat. Kort daarna ben ik begonnen met het ontwerpen van danskostuums. Dat was in 1990. En ik had nooit gedacht dat ik hier mijn hele leven mee bezig zou zijn.”

Is het ontwerpen van een danskostuum uitdagender dan het ontwerpen van draagbare mode?

”Ja, zeker. Edouard vroeg me te ontwerpen met zwart en transparant als elementen. Maar als je 21 bent, wil je iets flamboyants maken – en als iemand je zegt ‘zwart en transparant’, denk je ‘nee’. Maar door minimalistisch te zijn leerde ik hoe ik moest vormgeven. En in moderne dans werk je alleen met de torso en de kont, en that’s it. Hoe creëer je een chique avondjurk in zo’n weinig ruimte? Ik heb mijn hoofd keer op keer gebroken over de ontwerpen, maar ik vond het geweldig.”

Hoe verliep de overgang van dans naar circus?

”Ik heb nog dertig jaar samengewerkt met Edouard Lock. Van het een kwam het ander. Met Edouard beleefde ik mijn doorbraak, omdat hij een grote naam was. Daarna werkte ik samen met andere choreografen – dat waren veel andere langdurige relaties. Daar geef ik de voorkeur aan, omdat je in langdurige (zakelijke) relaties elkaar vertrouwt en laat experimenteren. Ik heb nooit zulke lange romantische relaties gehad, maar met mijn klanten wel.

En toen nam Cirque du Soleil contact met me op. Ik was nog zo jong, ik denk begin dertig. En ik vond het zo spannend, want die job is de droom van elke ontwerper. Ik herinner me mijn eerste gesprek nog; ik was zo jong en enthousiast. Te jong en te enthousiast, om eerlijk te zijn. Ze zagen het meteen.

Is het ‘m toen niet geworden?

”Nee. Dat is maar goed ook. Ik was nog niet klaar voor Cirque. Jaren later had ik nog een sollicitatiegesprek voor een andere show van Cirque du Soleil. Ik presenteerde 45 van mijn schetsen aan regisseur Andrew Watson. Hij vond het geweldig, dus maakte ik er nog 45. Uiteindelijk werd het niks en daar was ik echt kapot van. Achteraf bleek dat ik concurreerde met Thierry Mugler.

De jaren gingen voorbij en ik droomde nog steeds van Cirque, maar ik bleef ondertussen gewoon werken. In de tussentijd trouwde ik en werd ik zwanger – maar ik had het gevoel dat Cirque ooit nog naar me toe zou komen. Het voelde alsof het nog niet het juiste moment was. Ik was namelijk net bevallen en het vooral druk met borstvoeding geven.

En toen ik er klaar voor was, ging de telefoon. Het was zelfs voor een show met insecten, een grote passie van mij. Het had gewoon zo moeten zijn. Ik blies ze omver met mijn ontwerp van het lieveheersbeestjeskostuum, die vandaag de dag nog steeds hetzelfde is.”

Hoe was het om te ontwerpen voor Cirque du Soleil?

“Ik zat in een moeilijke periode toen OVO op mijn pad kwam. Ik had net een kind gekregen, maar jammer genoeg was ik op dat moment ook aan het scheiden van mijn toenmalige man. Achteraf kan ik zeggen dat het werk voor OVO me heeft geheeld. Mijn assistent was zo fantastisch, we hebben negen maanden lang aan een stuk door gelachen.

Bij Cirque du Soleil maakte ik voor het eerst een hele grote groep professionele mensen mee, nog met het vuur in hun ogen. Er was zoveel visie dat ik het gevoel had dat we meteen konden groeien. Ik zat in een groot schip met een bemanning van topkwaliteit – en ik realiseerde me ineens dat ik mijn droom aan het verwezenlijken was.”

Die drive en passie, zie je die terug in de uiteindelijke ontwerpen? 

“Ik geloof van wel. Als mensen zeggen dat de kostuums mooi zijn, gaat het niet alleen om de esthetiek. Het gaat om de intentie en al het bewustzijn dat erin zit.

Toen de première in Montreal was, liep ik na de show rond en een dame vroeg me of ik de kostuums had ontworpen. Toen ik met ja antwoordde, pakte ze mijn hand en vroeg: ‘Besef je wel wat je hebt gedaan? Je hebt kostuums gemaakt die zo levendig en vol liefde zijn. Het is een cadeau voor kinderen over de hele wereld, die die liefde zullen ontvangen’. Die kwam binnen. Op dat moment wist ik dat mijn missie geslaagd was. Het is makkelijk om iets moois te maken, maar ik wil meer dan dat, ik wil dat mensen mijn liefde voelen.”

OVO van Cirque du Soleil

Ben jij benieuwd naar de adembenemende creaties van Liz? In september komt de show OVO voor het eerst naar Nederland, in Rotterdam en Amsterdam.

OVO is een kleurrijke blik op een nieuwe dag in het leven van insecten; een non-stop feest van energie en beweging. Bestel je tickets via de site van Cirque du Soleil.