Karlijn van Spankeren Love & Life 26 jun 2023, 16:00

Leestijd: 10 minuten

In gesprek met Malou van den Berg over vooroordelen en moderne gezinnen: ‘Wat gaat het mensen aan hoe mijn kind is verwekt?’

Malou van den Berg won afgelopen jaar de TEDxAmsterdamWomen Talent Night met haar pleidooi over het normaliseren van ”modern families”. Samen met haar toenmalige vriendin verwezenlijkte Malou haar kinderwens, waardoor ze nu een prachtige zoon heeft. Maar twee vrouwen die een kind opvoeden, daar zijn best wat onbewuste vooroordelen over.

Weg met de unconsious bias, zoals Malou de onbewuste vooroordelen noemt, en erin meer inclusie. Met haar inspirerende talk kaart Malou de vooroordelen en bijzondere vragen aan, waar zij als gezin met twee moeders mee te maken krijgt. Vooroordelen zijn er altijd en overal. In de zakenwereld, in familiesferen, vriendengroepen en op straat. Dat mag best wat minder, vindt Malou. Wij gingen met haar in gesprek over de normalisering van moderne gezinnen en het probleem van de unconsious bias.

In gesprek met Malou van den Berg

In de TEDTalk waarmee Malou de Talent Night won vertelt ze over een ober die een brutale vraag stelt op het terras, in bijzijn van haar zoon. “De ober kwam naar ons toe met twee glazen wijn, kijkt naar ons, en vraagt ons ‘hoe we hem hebben gemaakt’. Ik was flabbergasted” vertelt Malou. Later sprak ze de ober aan op zijn ongepaste vraag.

Dit zette Malou aan het denken. Voor de volgende generatie streeft zij naar een wereld die inclusiever is, met minder unconsious bias.

View this post on Instagram

A post shared by TEDxAmsterdamWomen (@tedxamsterdamwomen)

Je won de TEDxAmsterdamWomen Talent Night. Vanwaar de keuze om hieraan mee te doen?

“Ik had al een tijdje het idee om iets te doen met dit onderwerp [het normaliseren van moderne gezinnen]. Ik voel heel erg de drive om modern families te normaliseren. Ik loop vaak tegen situaties aan waarin ik merk dat er slecht over kan praten met mijn heterovrienden, omdat die dit helemaal niet herkennen. Zij herkennen de situaties, die ik bijna dagelijks ervaar, niet. Dat vond ik eye opening. Mensen die binnen de norm vallen weten daar niets van. Toen kwam de add van Talent Night en ik dacht meteen ‘Wauw, dit voelt zo veilig’. Ook als je weinig spreekervaring had, kun je meedoen. En dan was bij mij het geval. Het was gewoon perfect.”

Vond je het spannend?

”Het wordt erg opgebouwd. Je gaat best veel rondes door, dus daardoor is het best laagdrempelig. Maar op gegeven moment moesten we een pitch opnemen en toen werd het best serieus. Daarna kon ik meedoen aan de Talent Night en dat vond ik hartstikke spannend. Samen met mijn coach, Barbara, heb ik me goed voorbereid. Het was echt super om aan mee te doen.”

Tijdens de je TEDx Talk in Amsterdam kaart je op bijzondere wijze aan waar jij mee te maken krijgt tijdens het opvoeden van je zoon met twee moeders in een heteronormatieve samenleving, wat zijn de punten die jij het meest schrijnend vindt?

”Er zijn zeker vragen en opmerkingen die, waarschijnlijk onbedoeld, voor mij heel indringend en ongepast voelen. Dat zijn de vragen en opmerkingen die gezinnen die binnen de norm vallen nóóit krijgen. Bijvoorbeeld ‘hoe hebben jullie je kind gemaakt?’. Ergens snap ik het als er een intentie is om er echt van te leren, maar dat voel ik vaak wel aan. In dat geval wil ik mensen graag uitleggen hoe dat werkt.

Maar heel vaak zit er een sensatiestuk achter. Als vrouw die op vrouwen valt, ben ik de opmerkingen wel gewend. Al voordat ik moeder werd, kreeg ik daar veel vragen over – die veel verder gaan dan de vragen die aan heterovrouwen worden gesteld. Soms op het randje en soms eroverheen. Het lijkt wel alsof we dat met z’n allen hebben gecreëerd. Dat als iemand buiten de norm valt, we met z’n allen onze eigen verwachtingen en ideeën op diegene botvieren om die persoon weer in een hokje te krijgen. Zodat het weer in het bekende plaatje past.

Wat mij erg raakt, is als deze vragen en opmerkingen plaatsvinden in het bijzijn van mijn zoon. Hij is nu vijf jaar, maar vanaf zijn geboorte krijgen wij die vragen. Zijn familie, zoals wij die hebben gecreëerd, is zijn veilige basis. Dit is zijn ‘normaal’. Ik vind het zo belangrijk dat hij dit beeld houdt, zo onbevangen en zo onbevooroordeeld. Als er in zijn nabijheid vragen worden gesteld, dan vind ik dat lastig voor hem. Ik ben het wel gewend, maar dit mag niet ook nog over naar de volgende generatie.”

Wanneer kies je ervoor om iemand aan te spreken op een opmerking of vraag?

”Dat verschilt erg. Die ober, bijvoorbeeld, die ging echt veel te ver. Dat kwam echt out of the blue, waardoor ik het in het begin weglachte. Maar later dacht ik ‘dit kan écht niet’, dus besloot ik om hem aan te spreken. Dat doe ik niet altijd, maar ik benoem het wel. Nu zeg ik meestal ‘wat grappig dat je dit aan mij vraagt, want ik zou dat nooit vragen.’

Dit probeer ik altijd in verbinding te doen, want ik geloof erg in dialoog. Daarbij hoort het stellen van vragen. Ik leg met veel liefde uit waarom wij onze keuzes maken. Maar dan wil ik wel voelen dat de vragen respectvol zijn en de intentie goed is. Ik merk nu dat mensen door die TEDx Talk wat huiveriger zijn met vragen. Dat is ook niet de bedoeling, want ik wil graag in gesprek blijven.”

Je hebt een stevige functie bij een groot corporate bedrijf. Krijg je daar te maken met vooroordelen?

”Ik ben blij dat dit grote bedrijf zich actief inzet voor diversity & inclusion, waar ik ook een grote rol in speel. Vanuit ons interne lgbtqi+ netwerk werk ik daaraan mee. We doen ontzettend veel op dat gebied, maar tegelijkertijd is ook dat een heteronormatief bedrijf – zeker als je ook kijkt naar de top van dit bedrijf. Ik probeer daar zelf het verschil in te maken door, als lead van een team, open te zijn over wie ik ben. En dat is altijd best spannend, want daardoor wijk ik af van de norm. Dan kunnen er vragen en reacties komen.

Ik heb mezelf bijvoorbeeld opgelegd dat ik in elk sollicitatie gesprek, dat ik voer met nieuwe collega’s te, benoemen dat ik een vriendin heb, of bijvoorbeeld dat ik me inzet voor lgbtqi+. Om maar op kleine schaal te laten zien dat ik ervoor opensta en dat iedereen welkom is. Dat blijft spannend, omdat je niet zeker weet hoe iemand daarop reageert: afwijken van de norm blijft nou eenmaal spannend. Zo heb ik ook weleens gehad dat ik op een internationaal project besloot om het toch even voor mezelf te houden.”

Wat maakte dat je daarvoor koos?

“Omdat ik slecht kon invoelen hoe de cultuur was in het andere land. Het voelde minder vrij dan in Nederland. En dan wil ik net dat dat een topic is, werkgerelateerd. Eigenlijk is het heel erg hetzelfde als bijvoorbeeld hand in hand lopen op straat: het liefst loop ik hand in hand met mijn vriendin. Want we houden van elkaar en hand in hand lopen is normaal – maar toch ben ik continu alert op wat er gebeurt op straat. En als ik voel dat er opmerkingen kunnen komen laat ik los. Daardoor heb ik waakzaamheid gecreëerd, op straat én dus ook in zakelijke situaties, om aan te voelen of het tegen me gaat werken.

Ik durf steeds meer de afweging te maken for the greater good. Maar ik ben er wel altijd alert op.

Qua werk is die openheid belangrijk, maar ook extra spannend. Op werk heb je meer druk om te presteren en je bent er wellicht van afhankelijk. Wat kunnen bedrijven en werkgevers doen om die spanning weg te nemen?

”Het begint bij meer awareness. Het klinkt heel cliché, maar als we ons bewustzijn van onze eigen vooroordelen, dan kunnen we keuzes anders maken. Dan kunnen we anders vragen stellen – of de vragen helemaal niet stellen. Waar ik erg in geloof is educatie van jongs af aan.

In mijn kinderjaren waren er echt nauwelijks rolmodellen op gebied van lgbtqi+. Ik herinner me twee vrouwen op tv die lesbisch waren, maar die werden op een hele stereotyperende manier neergezet. Daardoor voelde ik me alleen. Ik dacht dat ik de enige op de wereld was die zich zo voelde. Dat maakte mij erg eenzaam.

Nu zijn de tijden veranderd. Er is meer diversiteit in de media, maar nog lang niet genoeg. In 90% van de gevallen waarin gezinnen worden afgebeeld, zijn dat heterogezinnen met een man en een vrouw. In mijn TEDxTalk benoem ik ook dat mijn zoon, die is opgegroeid met twee moeders, begon met vadertje en moedertje spelen. Ik vond dat zo’n eye opener, want ik besefte me dat alles wat ik voorlees, wat hij kijkt en wat tot hem komt met vader én moeder is. Dus logisch dat hij dat overneemt.

Daarom geloof ik dat als we dit van jongs af aan anders doen, dat de norm veel vrijer is. We kunnen die norm oprekken. Daar hoop ik erg op. Dan laat je zien dat je ook als ‘modern’ gezin een ‘gewoon gezin’ bent met vooral veel liefde.”

Onbewuste vooroordelen zijn een groot probleem, waar veel groepen mee te maken krijgen. Welke zie je nog meer?

“Als je het eenmaal ziet, dan zie je het overal. Denk aan ambitieuze vrouwen, die vragen krijgen over hun privéleven. Het is het bagatelliseren van discriminatie. Denk de vragen die mensen met een niet witte huidskleur krijgen. En ook vriendinnen van mij die single zijn, die ook constant vragen krijgen. ‘Waarom heb je nog geen vriend?’, ‘Wil je nog wel kinderen?’ en ‘Hoe zie je dat voor je?’. Het lijkt wel alsof iedereen in hokjes gepropt wordt. En als je dat eenmaal ziet, zie je het in allerlei situaties. Daarom blijf ik mezelf afvragen hoe ik mezelf kan inzetten om dat patroon te doorbreken.”

Ik herken wat je zegt, ja. Denk je niet dat we als maatschappij op gegeven moment wennen aan de vragen die we gesteld krijgen?

“Ja, moeten we dat gewoon accepteren en zo laten? Ik ben een stap terug gaan doen, omdat ik ook kijk naar mijn zoon en zijn generatie. Ik ben het wel gewend, maar laten we het voor de volgende generatie anders doen. Laten vooral eerst kijken naar onszelf en ons afvragen waarom we bepaalde vragen willen stellen.”

Dus de belangrijkste tip aan eenieder is: denk dubbel na voordat je een vraag stelt?

‘Ja, ik sta nog steeds achter mijn eerste boodschap. Vraag je af of je privévragen aan iedereen zou stellen. Wat gaat het mensen aan hoe mijn kind is verwekt? Ik heb nog een kinderwens, maar als je ziet hoeveel mensen zich daar ongevraagd mee bemoeien … doen ze dat ook bij anderen?

Sommige zaken gaan heel duidelijk de grens over, zoals geweld en discriminatie. Maar sommige dingen, zoals de vooroordelen, zijn veel genuanceerder – en toch gebeurt het te vaak. Daarom zou ik het graag vanuit andere ogen laten zien. Dat is mijn missie.”

Heb je nog verdere plannen in deze missie?

”Zeker! Ik wil dit echt verder brengen. Samen met een coach ben ik bezig dit concreter te maken. En zo heb ik laatst voor het eerst voor de klas gestaan, voor 2 VMBO, om mijn verhaal te doen. Daar vertelde ik hoe ik mijn middelbareschooltijd heb beleefd, hoe ik uit de kast ben gekomen en hoe ik mijn kinderwens heb verwezenlijkt. Daar gaan we in verbinding in gesprek – dat zijn de hele leuke dingen. ”