Karlijn van Spankeren Nieuws 23 okt 2024, 17:09

Leestijd: 3 minuten

Meldingen seksueel geweld stijgen explosief – en dat heeft vooral te maken met besef

Iedere ochtend maken we als redactie een digitaal rondje, op zoek naar het laatste nieuws. Meestal iets gericht op entertainment, maar vanochtend trok een ander soort bericht mijn aandacht op ANP. “Bereid je voor op meer meldingen van seksueel geweld” luidde de kop.

Regeringscommissaris Mariëtte Hamer signaleert dat er steeds meer meldingen gedaan worden van seksueel geweld – en dat de slachtoffers niet altijd de juiste hulp krijgen. Een zorgwekkende trend, die meteen vragen oproept. Want vindt er nu steeds meer seksueel geweld plaats? Of durven meer mensen er een melding van te maken?

Het onderwerp leeft meer dan ooit. Internationale helden als Gisèle Pélicot geven een gezicht aan de strijd tegen seksueel geweld. We leren steeds meer dat de schaamte niet bij het slachtoffer hoeft te liggen – en durven ons daardoor dus ook meer uit te spreken. Maar er is nog werk aan de winkel.

Meldingen seksueel geweld stijgen

Steeds meer mensen maken melding van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag en hun aantal zal de komende jaren blijven groeien. Tussen 2020 en 2022 stapten 37 procent meer slachtoffers naar een van de vijf instanties (Centrum Seksueel Geweld, Veilig Thuis, Slachtofferhulp Nederland, Centrum Veilige Sport Nederland, Helpwanted en Fier) waar zij in de eerste plaats terechtkunnen, merkt regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, Mariëtte Hamer. Dat is een forse groei.

Wie de trend doortrekt, moet in 2025 rekenen op 83 procent meer meldingen dan vijf jaar eerder, waarschuwt Mariëtte. “Ik vind het vervelend om te moeten zeggen, maar we zien een patroon in de samenleving van hoe mannen met vrouwen omgaan” zegt Mariëtte tegen NRC.

BOOS-aflevering The Voice zet aan tot melden

Wat Mariëtte opvalt, is dat er een piek in meldingen ontstaat wanneer er veel media-aandacht is voor een zaak met seksueel geweld. Het grote startsein hiervan was de BOOS-aflevering over de misstanden bij The Voice, die Tim Hofman in 2022 uitbracht. Ons allen wel bekend.

De stijging kan zomaar een stuk hoger uitvallen als zich weer een groot schandaal of ingrijpend geval aandient, denkt Mariëtte. Het onderzoeksinstituut dat ze aan het werk heeft gezet, ziet de meldingen steeds pieken op momenten dat er in de media veel over seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt gesproken. Dat gebeurde tijdens het schandaal van The Voice, bij de zaak rondom Marc Overmars of tijdens het proces van Ali B.

Aandacht genereert aandacht

“Aandacht genereert aandacht. Mensen gaan er thuis of op het werk over praten. Ze herkennen zichzelf in de verhalen en gaan zich melden voor hulp” legt Mariëtte uit aan NRC. “Veel mensen melden zich vanwege gebeurtenissen uit het verleden. Er is dus ook sprake van een inhaalslag. Ook grote campagnes en nieuwe wetgeving hebben invloed.”

Dat is daarmee dan ook meteen het concrete bewijs dat je uitspreken helpt. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor een ander. Dus voor iedereen die denkt of zegt ‘wie heeft daar nou wat aan?’ als een zedenzaak verandert in een mediacircus: nou, die 37% extra melders van seksueel geweld hadden er wat aan.

Verschuiving van sentiment

De meest rake opmerking van Mariëtte vind ik “wat slachtoffers is aangedaan, is heel lang ‘normaal’ gevonden.” Dat is namelijk precies waar het misgaat. Dat shamen van slachtoffers omdat ze zich pas laat uitspreken. Want een misdaad verjaart na een tijd en dan mag je er niets meer over zeggen?

Laten we het sentiment verschuiven van “waarom komt ze daar nu pas mee?” naar “waarom komt de dader zo lang weg met seksueel geweld?” Het is tijd dat we ons realiseren dat de verantwoordelijkheid voor seksueel geweld niet bij de slachtoffers ligt, maar bij de daders. We zouden ons collectief moeten schamen over het feit dat slachtoffers vaak het gevoel hebben dat ze hun ervaringen moeten verbergen, in plaats van dat we hun moed erkennen om te spreken. Of in de woorden van Gisèle Pélicot : La honte doit changer de camp.