Karlijn van Spankeren Love & Life 7 sep 2023, 11:42

Leestijd: 4 minuten

Psycholoog legt uit waarom we blijven terugkeren bij een ‘slechte partner’

Wellicht heb jijzelf of een goede bekende het weleens meegemaakt. Je wordt helemaal niet leuk behandeld in een relatie en toch blijf je bij deze persoon. Wat is dat toch? Psycholoog Seth Gillihan geeft een verklaring voor het terugkeren naar een ‘slechte partner’.

De definitie van een slechte vriend of vriendin is natuurlijk vrij relatief. Maar sommige partners passen nu eenmaal niet in het plaatje ‘ideale schoonzoon of -dochter’. En toch kiezen we er soms voor om bij mensen te blijven die ons weinig goeds doen. Maar waarom?

‘Slechte partner’ in relatie

Psycholoog Seth Gillihan vertelt aan het Amerikaanse Psychology Today dat hij deze kwestie regelmatig in zijn therapiesessies voorbij hoort komen. Daarom haalt hij een voorbeeld aan uit zijn praktijk. Zo had een vrouw te maken met een slechte partner, die haar voorloog en weinig rekening hield met haar gevoelens. En ondanks dat ze de relatie al drie keer beëindigde, kwam ze toch weer bij hem terug.

Gillihan benadrukt dat hij een patroon herkende. Want hoewel de slechte partner meestal lui was, liet hij zich op sommige momenten van zijn goede kant zien. Dan was hij ineens aanhankelijk, complimenteus, attent en sprak de juiste woorden tegen haar. ”Maar de goede tijden duurden nooit lang”, ondervond de psycholoog.

Beloning zorgt dat we blijven

Gillihan legt uit dat een slechte partner de normale pieken en dalen in een relatie overtreft. En meestal is er iemand in de relatie die het onderspit delft. Ondanks dat kan het zo zijn dat een slechte partner ook goede dingen doet.

En dat valt volgens de psycholoog allemaal te verklaren. Want blijkbaar speelt een beloningspatroon een grote rol in het blijven hangen in een slechte relatie. Onderzoek met ratten toont namelijk aan dat gedrag binnen zo’n beloningspatroon heel moeilijk te doorbreken is.

Blijven proberen

In zo’n onderzoek leerden de dieren bijvoorbeeld dat zij voer kregen door op een hendel te drukken. Daarbij kon de beloning, in dit geval voeding, ontvangen worden door herhaaldelijk op de hendel te drukken. Het dier kon nooit precies weten wanneer het voer tevoorschijn kwam. En wat bleek? De drang om te blijven proberen was erg sterk.

Dit onderzoek zegt meer over onze relaties dan we denken. Binnen dit soort relatievormen, waarbij de beloning op onvoorspelbare momenten komt, zullen we geneigd zijn om aanhoudende pogingen te blijven doen. „Omdat de volgende poging mogelijk vruchten afwerpt. Oftewel, nog één poging met die partner zou tot hun beste versie kunnen leiden.”

Invloed van ons brein

Maar Gillihan benadrukt dat er nog een mechanisme meespeelt in het geval van slechte relaties. „Door de slechte tijden, lijken de goede tijden nog beter.” Als een situatie in een relatie met een slechte partner van slecht naar goed verandert, voelt de beloning nog groter. Je ervaart niet alleen de beloning van het positieve, maar ook van het verwijderen van het negatieve.” Het voelt als een opluchting dat je eindelijk goed behandeld wordt.

„Het wegwerken van een onaangename toestand zendt een krachtig signaal naar de beloningscentra van de hersenen, wat ertoe leidt dat je datgene herhaalt waardoor de dingen minder slecht aanvoelden”, aldus de psycholoog.

Daarnaast creëren we zeer positieve gevoelens richting mensen die onze verwachtingen overtreffen of onze negatieve kijk op hen veranderen. „De psychologische beloning en positieve gevoelens richting de partner maakt het een stuk moeilijker om op te stappen.”

Maar hoe doorbreek je zo’n patroon?

1. Herken de patronen: „Wat houdt je verslaafd? Als je dat kunt zien, wordt het gemakkelijker om afscheid te nemen van een slechte relatie.”
2. Bekijk de situatie realistisch: „Realiseer je dat ons brein soms selectief herinnert. Waardoor we de negatieve dingen temperen en positieve dingen uitlichten. Soms moet je de reden(en) waarom een relatie niet goed is, voor jezelf blijven herhalen. Vrienden of familie kunnen je wellicht daaraan ook helpen herinneren.”
3. Bescherm jezelf: „Onderschat de aantrekkingskracht die zorgt dat je gehecht blijft aan een slechte partner niet.” Soms moet je volgens Gillihan op voorhand maatregelen treffen om niet in oude patronen te vervallen. We kennen immers allemaal wel een dronken avond waarop we toch onze ex een berichtje stuurden. „Verwijder contactgegevens of blokkeer deze persoon. Bescherm jezelf tegen alle contactvormen die je kunt hebben.”
4. Pas op met goedpraten: „Pas op voor mentale trucjes die je weer terughalen. ‘Deze keer zal het anders zijn’ of ‘Hij of zij heeft aan zichzelf gewerkt’.” Volgens de psycholoog kunnen mensen veranderen, maar dit soort denkwijzen vertroebelen het feit dat iemand nog steeds een slechte partner kan zijn. „Kijk goed naar wat jouw brein je vertelt en vermijd impulsieve beslissingen waar je waarschijnlijk spijt van krijgt.”